wat is glutensensitiviteit?

Auteur: Ir. Ralph Moorman | Reacties:

glutensensitiviteit

In de huidige wetenschap worden twee relatief vaak voorkomende overgevoeligheden voor tarweproducten onderscheiden als we coeliakie en tarwe-allergie buiten beschouwing laten. Dat zijn: Glutensensitiviteit en FODMAPs.

Wat is glutensensitiviteit?

Glutensensitiviteit, ook wel non-celiac gluten sensitivity (NCGS), is als je geen meetbare coeliakie hebt, maar wel merkbare klachten/ symptomen na het eten van producten met gluten (tarwe, spelt, rogge, gerst). Door deze producten uit het eetpatroon te elimineren zullen de klachten minder worden.

Deze eliminatie komt echter een stuk minder nauw dan bij coeliakie.

Dus het verschil met Coeliakie is dat als je glutensensitief bent het vooral van belang beduidend minder gluten te eten, terwijl bij coeliakie zelfs de kleinste hoeveelheid gluten (via kruisbesmetting) al een heftige reactie kan geven.

Let op: coeliakie is niet meer meetbaar bij de arts als je al een tijdje glutenvrij eet. Laat je, als je klachten hebt die op coeliakie kunnen duiden dan ook zeker daar op testen alvorens gluten te elimineren, omdat de procedure bij coeliakie veel strenger moet zijn dan bij glutensensitiviteit. Eet je glutenvrij en wil je toch de test doen, dan is het noodzakelijk om een week of zes weer gluten te eten om een eerlijke uitslag te krijgen.

Welke 7 symptomen komen het meest voor?

Telkens wanneer mijn cliënten weer brood of pasta aten kwamen verschillende klachten terug, zoals:

  1. Concentratiegebrek en vermoeidheid
  2. Darmklachten
  3. Energiegebrek
  4. Gewrichtsklachten
  5. Huidklachten
  6. Luchtwegklachten (moeilijk ademen, bronchitis, astma)
  7. Ontstekingen.

Ook behoorlijk wat autoimmuunproblemen reageren goed op glutenvrij. In het boek Broodbuik wordt geclaimd dat je dikker kunt worden en overgewicht krijgt van het eten van gluten an sich. Het klopt dat wanneer je gluten niet goed verdraagt dat je ervaring is dat je buik opzwelt, maar dat is geen verhoging van het vetpercentage.

Testen in 3 stappen

  1. Als je klachten hebt die met gluten te maken zouden kunnen hebben, doe dan eerst een coeliakietest bij de arts om vast te stellen of er een streng glutenvrij voedingspatroon nodig is. Als je al een tijdje glutenvrij eet, dan is coeliakie namelijk niet meer te testen. Bij de diagnose coeliakie is het van belang zeer goed info te vergaren bij een deskundige. Sporen en kruisbesmetting kunnen namelijk al hevige klachten geven en dus is het glutenvrije dieet veel strenger dan bij glutensensitiviteit. “Glutenfoutjes” wil je zeker dan te allen tijde voorkomen.
  2. Als je geen coeliakie hebt probeer dan alsnog uit wat het elimineren van gluten voor je doet. Het hoeft niet zo streng te gebeuren als bij coeliakie want je hebt een glutengevoeligheid. Kleine hoeveelheden gluten en sporen geven vaak geen merkbare problemen. Als je daarna gluten weer her-introduceert merk je verschil. Als tarwe wel problemen geeft en spelt niet, dan kan het ook een FODMAP overgevoeligheid (fructanen) zijn. Het is een kwestie van uitproberen. De bekendste symptomen van glutensensitiviteit zijn gebrek aan scherpte en energie, een opgeblazen en futloos gevoel en luchtweg-, huid- en darmklachten. Ook andere klachten die veroorzaakt worden door een verhoogde ontstekingsgevoeligheid en een immuunsysteem dat uit balans is kunnen veroorzaakt worden door glutensensitiviteit. Als je glutensensitief bent is het zeer verstandig glutenarm te blijven eten. Uiteraard zullen er minder acute klachten zijn, maar ook kunnen chronische sluipende klachten voorkomen worden die door glutensensitiviteit veroorzaakt en verergerd worden.
  3. Als je geen verschil merkt bij eliminatie en herintroductie van gluten zorg dan dat je in ieder geval gevarieerd eet. Meer dan één keer per dag voor brood of andere tarweproducten kiezen is altijd vanuit het variatie-criterium af te raden. 

Glutensensitiviteit bestaat

Maar het precieze mechanisme en de oorzaak is (wetenschappelijk) nog niet duidelijk. Daarom is er ook geen medische diagnose en behandeling mogelijk.

Door onschuldige experimenten te doen in je coaching, zal uiteindelijk de wetenschap volgen. En dat is nu het geval. Er is een naam gegeven aan dit fenomeen van glutenproblemen bij mensen zonder coeliakie: Glutensensitiviteit!

Nb. Het is overigens nog onderdeel van de wetenschappelijke discussie of de reactie bij glutensensitiviteit over alleen gluten gaat. Het kunnen namelijk ook andere eiwitten in de tarwekorrel zijn, of koolhydraten zoals FODMAPS die een reactie oproepen. Ook wordt glutensensitiviteit wel eens tarwe-sensitiviteit genoemd, omdat het niet zeker is dat het om de gluten gaat of juist een andere component. Glutensensitiviteit kun je als kind al hebben, maar het wordt vaak pas op latere leeftijd ontdekt door het uittesten van eetpatronen die minder gluten bevatten. In de praktijk hoor ik terug dat er mensen zijn bij wie de gevoeligheid na jarenlang minder gluten eten minder lijkt te worden, maar of je er van kunt ‘genezen’ is niet bekend.

Kijk maar eens op Pubmed en toets ‘glutensensitivity’ in. Je krijgt vele onderzoeken. En onlangs is er weer een mooie studie/ onderzoek verschenen die bevestigt wat ik al vele jaren weet uit de praktijk.

Kan glutensensitiviteit overgaan?

De grootste verbeteringen die bij een glutensensitief persoon optreden wanneer zij glutenvrij gaan eten zijn vaak binnen een paar dagen tot enkele weken zichtbaar of merkbaar. Bij glutensensitiviteit zijn kleine hoeveelheden gluten vaak niet zo’n probleem. Ook kan het zijn dat na een lange periode glutenvrije voeding het lichaam het weer iets beter kan verdragen. Voor de duidelijkheid: Dit geldt natuurlijk voor glutensensitiviteit en zeker niet voor coeliakie.

Glutenrijke versus glutenvrije alternatieven

Als ik het advies geef om glutenvrij of glutenarm te gaan eten, dan merk ik dat veel mensen dit lastig vinden. De keuze voor brood is zo voor de hand liggend in de Nederlandse cultuur en de supermarkt is er bijna op ingericht dat je brood moet eten.

Glutenbevattende voedingsmiddelen:

  • Bindmiddelen (tarwe)
  • Brood (tarwe, rogge, spelt)
  • Bulgur, tarly, couscous (tarwe) Cracker (tarwe, spelt)
  • Gistextract
  • Koekjes, gebak (tarwe, spelt) Muesli (cornflakes), cruesli (tarwe, rogge, spelt) Pannenkoek (tarwe, spelt)
  • Maltodextrine
  • Pasta (tarwe, spelt)
  • Pizza (tarwe)

Glutenvrije (brood)vervangers:

  • Arrowroot (bindmiddel) Boekweitpannenkoek
  • Boekweitpasta
  • Chia- en lijnzaad, psylliumzaad/vezel Courgettebrood, bananenbrood Glutenvrije pasta
  • Haverkoekjes
  • Havermuesli
  • Haverpizza, amandelmeelpizza
  • Rijstwafel*, kastanjecracker, zadencracker (zelf maken), quinoacracker
  • Teff- of haverbrood (zelf maken)
  • Quinoa, amarant
  • YAM desembrood

*Rijstwafels hebben weinig voedingswaarde en verstoren de bloedsuiker snel. Deze bloedsuikerstijging kun je echter wel remmen met vet- of eiwitrijk beleg, maar het is niet optimaal.

Download online hormoontest

Waarom geen normaal glutenvrij brood?

Veel glutenvrije broodsoorten in de supermarkt en biowinkel zijn gemaakt van witmeel, gist en suiker en hebben dus weinig voedingswaarde. Daarnaast bevatten veel glutenvrije brood- en banketvervangers ongewenste toevoegingen (e-nummers). Dit kan dus beter en gezonder. Meer over glutenvrij eten lees je hier: glutenvrij eten.

Deel de blog op:

Over de schrijver

Ir. Ralph Moorman is ingenieur levensmiddelentechnologie en specialist op het gebied van voeding en hormonen. Op de Wageningen Universiteit heeft hij veel geleerd over voeding en zich vervolgens verdiept in de relatie van voeding tot ons hormoonsysteem. Moorman zelf geeft leefstijladvies omtrent zijn vakgebied en werkt samen met endocrinologen en andere artsen om tot het beste resultaat te komen. Hij schreef 3 boeken over dit onderwerp en is daarnaast docent bij de opleiding Trainer Hormoonfactor.

hormonen in balans e-book

Gratis e-book!

Maar liefst 69 pagina's: + hormoon test + 18 lekkere recepten + 10 gezonde dagschema's (tevens aanmelding voor mijn nieuwsbrief).

Door mij aan te melden geef ik toestemming om mijn gegevens te verwerken zoals beschreven in onze privacy verklaring

Your data is safe with us

Abonneer
Laat het weten als er
23 Reacties
Nieuwste
Oudste
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

In jouw yam brood zit kikkererwtenmeel. Ik ben benieuwd hoeveel zodat ik een inschatting kan maken hoeveel GOS /fructanen er mogelijk in kan zitten. Zou 1 of 2 snee ‘oranje’ uit de lijst van de FODMAP’s lijst komen? Het is namelijk een gezond en smakelijk alternatief voor zuurdesem speltbrood.

Ik snap alles wat er in het artikel wordt aangehaald. Ik kamp al 25 jaar met de gevolgen na het eten van normaal brood. Niet alleen heftige buikpijn en diarree, maar vooral na ca. 1,5 uur hele zware benen – alsof alle gewicht in mijn benen zakt – vreselijk wit worden, zeer heftig transpireren (zonder dat ik het warm heb) en heftig trillende ledematen. Dat gaat pas weg als ik wat eet, maar eten werkt niet gelijk. De dokter zegt dat ik dan maar een reep chocola moet nemen. Stom advies, want dat lust ik helemaal niet. Ik vind het… Lees verder »

Dag Karin,
Alle recepten op deze website, alle recepten uit het boek Het hormoonbalansdieet én de boodschappenlijstjes uit het boek De boodschappencoach zijn glutenvrij en betaalbaar.

Ik mis een gezond havermout ontbijt met noten en vers fruit bij het rijtje broodvervangers. Het heeft me een paar weken wennen gekost, en het kost me nog steeds een beetje extra tijd, maar de gezondheidswinst is het dubbel en dwars waard. Ik heb geen energie dips meer tot de lunch en na het eten van dit ontbijt nog nooit last van mijn darmen gehad. Het heeft me overigens wel een jaar puzzelen gekost om uit te vinden wat wel, en wat niet. En dat in de combi; gluten- en lactosesensitief. Dat is heel individueel. Maar het was de zoektocht… Lees verder »

Havermout is glutenvrij te verkrijgen in de reformwinkels. Haverzemelen niet, ik eet deze om cholesterol te verlagen, maar krijg dus de gluten binnen. Is de werking van glutenvrije havermout minder sterk als ik naar het cholesterolverlagende effect kijk?

Er bestaat toch ook zo iets als tarwe-allergie? Misschien zijn er ook mensen die denken een gluten sensitiviteit te hebben, maar zijn gewoon gevoelig voor moderne tarwe, die zo veredeld is dat ze bij veel mensen klachten zijn gaan geven?

Heb je eventueel een recept zodat wij het YAM brood zelf kunnen bakken ??? Dat lijkt mij ook geweldig, want ik woon niet in de buurt van een Jumbo.

Hallo Ralph,
Ik persoonlijk vind het Yam brood, Inspired by R. Moorman erg droog. Dit zal jou al vaker gezegd zijn. Heb je daar een oplossing voor?
Dank en groet,

De Nederlandse coeliakie vereniging erkent sinds een paar jaar WEL het feit dat je geen coeliakie hebt maar veel last van gluten kan hebben. Je kunt dus ook lid worden van de NCV.
Een opmerking over rijstwafels: als er geen “glutenvrij” op staat kunnen er WEL gluten in zitten. Ook rijst kan last hebben van contaminatie.
ik weet al 30 jaar dat ik een glutenintolerantie heb. en mijn hormonale pillen tegen mijn kankercellen helpen ook niet om een hormonale balans te bereiken. (erfelijke vorm van borstkanker). Maar goed ik leef nog.

Ff een vraagje, weet je ‘t verschil (en of er verschil is) tussen gluten sensitiviteit en gluten intolerantie? Ik ben nl. getest op beide gluten intoleranties (antigliadine en anti-transglutaminase) maar niets gevonden maar voel me wel beter nu ik geen brood en pasta etc. meer eet. Zijn de gluten dan toch ‘t probleem of reageer ik nog op iets anders in brood?

Hallo Saskia,

Glutenintolerantie is coeliakie. Gluten doen nog meer, behalve zorgen voor sensitiviteit. Ze spelen o.a. een rol in het endorfinesysteem. Het kan dus zeker dat je je beter bent gaan voelen zonder dat er iets in de testen te zien was.

M.vr.gr.
Gerda Tol-van Dijk

Ik heb er naar geïnformeerd bij de jumbo maar daar kennen ze het niet ….???? is het alleen bij hrote jumbo’s verkrijgbaar?

Iedere Jumbo kan het bestellen en grotere Jumbos hebben het vaak op voorraad.

Wat tof om te lezen dat je zelf een brood hebt ontwikkelt wat ook nog makkelijk verkrijgbaar is. Ik ga het zeker proberen!

Dat was niet makkelijk, maar gelukkig is het nu verkrijgbaar 😀

Ik ben blij dat er dan toch een schijnbaar smakelijk alternatief is voor brood wat ook hopelijk betaalbaar Is. Want vaak is het speciaal ontwikkelde spul hartstikke duur. Ik bak al boekweit pannekoeken ( erg lekker trouwens) en dat Yam desem ga ik zeker een keer proberen.

YAM desem is duurder dan normaal supermarktbrood vanwege de dure ingredienten, het arbeidsintensieve proces en de strenge keurmerken. Wat je wel zult merken is dat dit brood veel beter verzadigt waardoor je er minder van nodig hebt. Tip: Veel mensen snijden het brood en vriezen het vervolgens in. Zo kun je iedere keer een paar sneetjes pakken en hoef je nooit iets weg te gooien (het is beperkt houdbaar)

Ralph, Waarom is “YAM desem” “inspired by Ralph Moorman” niet zuur als desembrood uit Reformwinkel?

Omdat het is gemaakt van haver en psylliumvezel en dit neutraliseert de zure smaak een beetje. Het proces is precies hetzelfde als de ambachtelijke langzame zuurdesemmethode, en uiteraard zonder gist.

Als levend bloed analiste zie ik een patroon in het niet verdragen van nachtschade, zuivel, zaden, noten en soms kokos gevolg een gluten intolerantie. Wanneer mijn clienten onder mijn begeleiding deze voedingsmiddelen even llaten staan zie ik dat ze gluten weer gaan verdragen. Nou kiezen er daarna vaak zelf voor om de tarwe nogsteeds te laten staan maar eten ze wel weer af en toe spelt. Ze voelen aan hun lijf of het weer goed gaat en ik controleer ze doormiddel van hun bloed onder de microscoop 🙂

Gebruik ajb wel de juiste termen. In het medische circuit staat glutenintolerantie voor coeliakie, een autoimmuunziekte waar jij het hier duidelijk niet over hebt. Wat jij bedoelt is glutensensitiviteit. Pas op dat hier geen misverstanden over bestaan, want anders krijg je heel veel kwade reacties…