Te snelle schildklier: hyperthyreoïdie

Is een te snelle schildklier gevaarlijk? Over de symptomen, oorzaken en behandelingen door de arts.

Wat is een te snel werkende schildklier?

Bij een te snel werkende schildklier wordt deze klier te veel gestimuleerd en wordt er te veel schildklierhormoon geproduceerd.

Is een te snel werkende schildklier gevaarlijk?

In de praktijk heb ik regelmatig gewerkt met cliënten die een te snel werkende schildklier hadden. Bij een te snelle werking van de schildklier is adequaat ingrijpen van de arts meestal noodzakelijk. Complementair aan deze behandeling kan met de hormoonfactor methode soms aan de leefstijloorzaken gewerkt worden. Vaak is een snelle schildklier een autoimmuniteitsprobleem (Graves) en met deze leefstijlinterventie kan het immuunsysteem beter functioneren, wat de te snelle schildklierwerking soms vermindert. Een te snelle schildklier kan voorkomen bij volwassen mannen en vrouwen, maar ook bij kinderen.

Symptomen/ klachten te snelle schildklier

Algemeen

Een te snel werkend schildklier of hyperthyreoïdie geeft meerdere symptomen en klachten. De stofwisseling zal te snel gaan werken en dat geeft problemen in de energie- en warmtehuishouding, het hart- en vaatsysteem (doorbloeding), de vertering en nog vele andere processen. Aangezien deze hormonen de hartslag verhogen kan een snelle schildklier dus gevaarlijke symptomen geven en moet snel behandeld worden. Ook bij een zwangerschap is het opletten geblazen, omdat de kans op miskramen en vroeggeboortes verhoogd is als de schildklier te snel werkt. Als door medische behandeling de schildklier traag gemaakt is of stilgelegd treden vaak juist symptomen van een trage schildklier op.

Specifieke kenmerken

Bekende symptomen van een te snel werkende schildklier zijn:

• Bij gezwollen schildklier keelpijn, moeilijk slikken, stemverandering of brok in keel
• Diarree, misselijkheid en darmklachten
• Gejaagd gevoel (onrustig), hartkloppingen en nervositeit (psychosociale gevolgen)
• Gezwollen schildklier (struma)
• Hoge hartslag (fladderen), boezemfibrilleren
• Snel buiten adem, benauwd
• Krachtverlies in spieren (spierzwakte) en spierpijn
• Ogen bol tot uitpuilend (bij Graves zwelt ook weefsel achter het oog), oogklachten
• Ontregelde menstruatie cyclus en moeilijk zwanger worden
• Slaapproblemen
• Slecht geheugen en depressie (psychische klachten)
• Soms toegenomen eetlust
• Trillende handen en vingers
• Verhoogde ochtendtemperatuur (37 graden of hoger)
• Vermageren/afvallen
• Vermoeidheid
• Vitiligo
• Warme huid en vaak zweten

Oorzaken snelle schildklier

Een te snel werkende schildklier kan meerdere oorzaken hebben:

1. Stress

Een belangrijke leefstijlinvloed als het gaat om een snelle schildklier en de meest voorkomende oorzaak auto-immuniteit (Graves) is stress. Auto-immuniteitsklachten kunnen hierdoor verergeren of ontstaan (1), (2).

2. Ziekte van Graves (-Basedow)

Dit is verreweg de meest voorkomende oorzaak. De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam antistoffen aanmaakt die er voor zorgen dat de schildklier teveel schildklierhormonen aan gaat maken.

3. Toxisch multinodulaire struma (ziekte van Plummer)

Struma is een vergroting van de schildklier waarbij in het geval van een toxisch multinodulaire struma een toegenomen schildklierhormoonproductie ontstaat. Deze vergroting kan worden veroorzaakt door zowel stoornissen in de schildklier zelf als door factoren van buiten de schildklier.

4. Secundaire hyperthyreoïdie

In dit geval wordt de schildklier te sterk gestimuleerd door de hypofyse om schildklierhormonen te produceren. Dit is dus eigenlijk een hypofyseprobleem en geen schildklierprobleem.

5. Postpartum thyreoïditis

In de periode na een bevalling is de schildklier bij sommige vrouwen ontstoken. De eerste twee maan­den na de zwangerschap werkt de schildklier hierdoor te snel, vaak gevolgd door een ver­traagde schildklierfunctie gedurende drie tot twaalf maanden na de be­valling.

6. Het te hoog doseren van schildkliermedicatie

Bij een verkeerde instelling van medicijnen om een trage schildklier te behandelen kan ook het tegenovergestelde ontstaan, namelijk een te snelle schildklierwerking. Ook in de sportwereld wordt wel eens de grens opgezocht en schildklierhormoon als prestatieverbeteraar of doping ingezet.

Over de testen / onderzoeken

Aanvullend aan de (symptomen)test van een te snel werkende schildklier zijn er ook meerdere medische onderzoeken mogelijk bij de arts.

Zo kan de schildklier zelf onderzocht worden door een echo, een scan of een punctie en daarnaast kan bloedonderzoek gedaan worden.

In het bloedonderzoek wordt vaak vooral gekeken naar het hormoon TSH dat de hypofyse aanmaakt om de schildklier aan het werk te zetten. Bij een snelle schildklier (hyperthyreoïdie)  is de TSH-waarde verlaagd, terwijl het schildklierhormoon T4 (en T3) juist teveel in het bloed circuleert. Bij de ziekte van Graves zijn de antistoffen (anti-TSI) die het lichaam aanmaakt tegen de schildklier verhoogd.

Met deze testen wordt de oorzaak van een versnelde schildklierwerking vaak duidelijk. Een complexere situatie is het wanneer de patiënt zowel een  verhoogde testuitslag heeft van de anti-stoffen die de schildklier kunnen vertragen (anti-TPO die hoort bij de trage schildkliervariant Hashimoto) als de antistoffen die een versnellende werking hebben (anti-TSI). Als het om ziekte van Graves gaat, dan kan met leefstijlcoaching geprobeerd worden om het immuunsysteem meer tot rust te brengen. Zo is er een goede complementaire aanpak mogelijk als aanvulling op het werk van de arts.

Behandeling door arts 

De arts of endocrinoloog schrijft vaak strumazol (of andere medicatie) voor. Dit is een medicijn dat de aanmaak van schildklierhormoon remt. Vaak wordt een overdosis gebruikt in combinatie met schildklierhormonen (Thyrax), omdat Strumazol de schildklier niet nauwkeurig kan instellen. Zo weet de arts zeker dat de schildklier niet meer te snel is en een langzame schildklierwerking is makkelijker te behandelen met medicatie.

Als dit niet het gewenste effect heeft is er de behandeling met radioactief jodium in het ziekenhuis. Hierdoor wordt de schildklier blijvend traag gemaakt. Na deze behandeling wordt Thyrax voorgeschreven. Ook operatief verwijderen van schildklierweefsel behoort tot de mogelijkheden en soms moeten oogklachten (oogziekte van Graves) ook behandeld worden bij de ziekte van Graves (oogdruppels, radiotherapie, operatie/chirurgie).

Hebben de medicijnen bijwerkingen?

Van strumazol zijn bijwerkingen bekend zoals huiduitslag, gewrichtsklachten, tekort aan witte bloedlichaampjes en leverproblemen. Indien dit optreedt en niet overgaat dan dient contact opgenomen te worden met de arts. De bijwerking van schildklierhormoon medicatie zoals thyrax hebben vooral te maken met een verkeerde instelling (foute dosering). Bij een optimale dosering treden in het algemeen geen bijwerkingen op

Zelf natuurlijk behandelen

1. In het geval van Graves of postpartum thyreoïditis is het van belang het immuunsysteem minder te belasten. Dit betekent bijvoorbeeld werken aan het reduceren van stress en een betere mentale balans.
2. Stoppen met roken is ook een belangrijk punt (3).
3. Daarnaast is voeding waar het immuunsysteem door geactiveerd kan worden een aandachtspunt. Dit is bijvoorbeeld voeding waar de bloedsuiker snel door stijgt of voeding die je niet optimaal verteert of verdraagt.

Welke voeding het immuunsysteem activeert is per persoon verschillend en dus is het een beetje een zoektocht. Zo kun je intolerant of overgevoelig zijn voor allerlei voedingsmiddelen en stoffen daarin. In de praktijk heb ik gezien dat er een groep is die duidelijk baat heeft bij een voedingspatroon dat zoveel moge­lijk de bloedsuiker stabiel houdt, maar ook glutenvrij en zuivelvrij is zoals bij de hormoonfactorleefstijl. Het is ook van belang dat er geen tekorten aan voedingsstoffen ontstaan door gevarieerd te eten (4). Als je dit heel strikt toepast, kan dit soms de ontstekingen en auto-immuniteit ver­minderen.

Bij de behandeling van de ziekte van Hashimoto zijn hier veel resultaten gezien en ook in onderzoeken uitgewerkt (zie blog: een trage schildklier). Met het toepassen van een glutenvrij voedingspatroon bij Graves is echter minder ervaring en de associaties die in onderzoeken aangetoond zijn gaan alleen maar over coeliakie (5), (6), (7). Over glutenvrije interventies bij mensen die geen Coeliakie hebben, maar wel Graves en glutensensitiviteit is weinig bekend helaas. De ziekte van Graves kan soms ook spontaan over gaan waardoor je de be­handeling met medicatie kunt staken.(8)