Progesteron tekort bij de vrouw

Wat doet de arts en wat kan je zelf doen bij een progesteron tekort?

Wanneer krijg je een progesteron tekort?

Tekort aan progesteron is een veel voorkomende klacht bij vrouwen en komt vooral voor bij vrouwen ouder dan veertig jaar en na de menopauze (overgang).

• Zwanger worden na 40 jarige leeftijd wordt steeds moeilijker omdat de progesteronfase in de cyclus, ook wel luteale fase genoemd, steeds zwakker en korter wordt. Hierdoor wordt de kans op een succesvolle zwangerschap kleiner en symptomen van oestrogeendominantie groter.
• Na de menopauze wanneer er geen eisprong is ontstaat er in de eierstok geen progesteron producerend geel lichaam meer, waardoor progesteron eigenlijk alleen nog in de bijnier geproduceerd wordt. De progesteron spiegel is dan ook zeer laag.(1)

Download online hormoontest

Waar wordt progesteron gemaakt?

De eierstokken, bijnieren en de placenta produceren de progesteron dat bekend staat als een belangrijk hormoon om de zwangerschap goed te laten verlopen. Daarnaast heeft het ook talloze andere functies, zoals het sterk houden van de botten, het stimuleren van de schildklierwerking en ondersteuning van de slaap.

De aanmaak van progesteron vindt vooral plaats in het gele lichaam in de eierstokken dat na de eisprong ontstaat. Een goed verloop van de eisprong is dus van cruciaal belang voor een goed progesteronaanmaak.

De man produceert progesteron in de teelballen en bijnieren, maar de hoeveelheid is veel lager en minder functioneel in de mannelijke fysiologie. In het geval van prostaatklachten kan de arts, bij uitzondering, progesteroncrème toedienen.(2)

Wat doet progesteron?

Wil je zwanger worden? Wanneer je een kinderwens hebt dan is het verstandig om dit hormoon goed in de gaten te houden. Progesteron houdt namelijk o.a. voor een goede rijping van het baarmoederslijmvlies en dus een goede innesteling van de bevruchte eicel, houdt de zwangerschap in stand, zorgt voor verslapping van spierweefsel in de baarmoeder (belangrijk bij zwangerschap), én het verkleinen van de kans op miskramen.

Oorzaak van een tekort

De referentiewaarden waaraan je een tekort aan progesteron zou kunnen aflezen zijn afhankelijk van de fase in de vrouwelijke cyclus. In de folliculaire fase is het tussen 1.0 en 3.0 nanomol per liter bloed en in de lutiale fase tussen 12 en 60 nanomol per liter.

Mogelijke oorzaken:

• Eisprong die uitblijft (anovulatie) zoals tijdens en na de overgang
• Eisprong die uitblijft bij PCOS (polycysteus ovarium syndroom)
• Ouder worden van de vrouw waardoor de cyclus korter wordt en de progesteronfase (luteale fase) zwakker. Dit kan al vanaf het dertigste levensjaar.
• Uitblijvende menstruatiecyclus door ondergewicht (topsport, anorexia of fysieke reden).
• Chronische stress

Symptomen progesterontekort

Veel voorkomende klachten:

• Uitblijvende eisprong en menstruatie.
• Indien wel goede cyclus hevige maandelijkse bloedingen (PMS, pre menstrueel syndroom)
• Symptomen van oestrogeendominantie zoals hevige (soms pijnlijke) maandelijkse bloedingen, gevoelige borsten, myomen, poliepen, endometriose, vocht vasthouden.
• Slaapproblemen.
• Symptomen van een verminderde werking van de schildklier, zoals haaruitval, koude handen en voeten, droge huid.
• Symptomen van PCOS zoals acne en onregelmatige cyclus.
• Botontkalking (osteoporose).

Oplossen van een tekort

Naast het volgen van het advies van de arts kan je zelf jouw leefstijl verbeteren om sneller resultaat te behalen.

Behandeling/ medicatie arts

Belangrijk om te beseffen is dat progestageen medicatie niet hetzelfde is als progesteron. Vaak werkt de (reguliere) arts namelijk met medicijnen die progestagenen bevatten en deze kunnen andere effecten en bijwerkingen geven wanneer je hier progesteron mee aanvult. Progesteron zoals we het zelf aanmaken kan ook worden voorgeschreven en wordt dan bio-identieke progesteron genoemd. Deze kan als progesterongel of crème (hormoonzalf) aangebracht worden of als pil (Utrogestan) ingenomen worden. Het testen van de progesteron bloedwaarde is zeker tijdens de vruchtbare jaren erg lastig, omdat de progesteronwaarde schommelt en piekt in het laatste deel van de cyclus (de luteale fase).

Natuurlijk verhogen

Afhankelijk van de oorzaak van het progesteron tekort kun je ook zelf actie ondernemen op de leefstijlpijlers voeding en stress. In deze 4 blogs geef hier advies over:

• PCOS
• Overgang
• Ondergewicht
• Chronische stress

Een supplement dat soms wordt aangeraden om progesteron te verhogen is wilde yam wortel (crème of capsules). Dit werkt echter niet. Het klopt dat in een laboratorium (fabriek) uit yam bio-identieke progesteron gemaakt kan worden, maar van yam kan je lichaam zelf geen progesteron maken.