Vrouwelijke hormonen

De 5 meest gestelde vragen over vrouwelijke hormoon praktisch uitgelegd.

Wat zijn vrouwelijke hormonen?

Dit zijn hormonen die dominant aanwezig zijn in het lichaam van de vrouw. De belangrijkste zijn oestrogeen en progesteron.

Waar worden vrouwelijke hormonen aangemaakt?

Vrouwelijke hormonen worden aangemaakt in de eierstokken (ovaria), testikels (teelballen), bijnieren, in het vetweefsel en tijdens zwangerschap door de placenta.

Teveel vrouwelijke hormonen?

Drie veel voorkomende oorzaken van een disbalans zijn:

1. Oestrogeendominantie

Voor een optimale gezondheid en een klachtenvrij leven is het van belang dat de eierstokken, bijnier en het vetweefsel oestrogeen en progesteron in een juiste verhouding in ons lichaam aanmaken. Ze werken namelijk soms samen, maar kunnen ook een tegengestelde werking hebben waardoor de verhouding tussen de hormonen cruciaal wordt. Helaas verstoren allerlei oorzaken dat evenwicht bij veel vrouwen. Geslachtsklieren of gonaden geven beide hormonen af aan het bloed, maar dus niet altijd in de juiste balans. Bij oestrogeendominantie is de werking van oestrogeen is dan te sterk ten opzichte van de werking van progesteron.

Dit kan betekenen dat er te veel oestrogeenwerking is, of juist dat er te weinig progesteronwerking is, of beide. Ook een verstoorde afbraak van oestrogenen waarbij er een teveel aan het zeer sterk werkende oestrogeen 16-OH oestron ontstaat, kan oestrogeendominantie in de hand werken. Oestrogeendominantie leidt tot allerlei vrouwelijke hormoonklachten zoals vleesbomen, PMS, cysten in borsten, hormonale migraine, cysten in eierstokken, endometriose en afwijkende uitstrijkjes. Ook stimuleert oestrogeendominantie waarschijnlijk hormoongevoelige vormen van kanker zoals in de baarmoeder, de eierstokken en borsten. Ook bij mannen kan een teveel aan oestrogeen voor symptomen en klachten zorgen zoals vervrouwelijking en prostaatklachten.

2. Niet-lichaamseigen stoffen

Er kunnen niet-lichaamseigen stoffen in het lichaam terecht komen die zich gedragen als hormonen. Voeding (zowel eten als drinken) bevat van nature stoffen die op hormonen lijken: fyto-oestrogenen. Fyto-oestrogenen in ons drank en voedsel zitten bijvoorbeeld in hop (bier) en sojabonen. Ze hebben een zwakkere werking dan ons lichaamseigen oestrogeen, maar hebben wel invloed. Deze fyto-oestrogenen hebben overigens lang niet altijd een negatief effect op de hormonale balans en vrouwenklachten, maar kan in sommige gevallen ook als remedie gebruiken.

Chemische stoffen zoals bestrijdingsmiddelen of weekmakers uit plastic verpakkingen van levensmiddelen en dranken (drinkwater?) en conserveermiddelen in verzorgingsproducten kunnen een oestrogene werking hebben. Dit noemt men xeno-oestrogenen; de werking is vaak nog sterker dan van ons lichaamseigen oestrogeen.

Niet-hormonale medicijnen kunnen invloed hebben op hormonen. Dit kan het hormonale evenwicht verstoren. Zo verminderen bijvoorbeeld cholesterolverlagende medicijnen de aanmaak van geslachtshormonen vaak.

3. De pil

De vrouwelijke cyclus produceert twee soorten hormonen: oestrogeen en progesteron. In de pil zitten ook oestrogeen en progesteron.

Waarom zorgen die hormonen dan toch voor anticonceptie? In de pil zitten geen natuurlijke (bio-identieke) hormonen, maar synthetische vormen van oestrogeen en progesteron. Het oestrogeen in de pil is bijna altijd ethinylestradiol. Dit hormoon is sterker in zijn werking dan de bio-identieke oestrogenen. Daarnaast zit in de pil een progestageen. Dit zijn moleculen die hechten aan de progesteronreceptoren. Ze kunnen afgeleid zijn van progesteron, maar vaker zijn ze afgeleid van de bijnierhormonen cortisol of aldosteron of van testosteron. Ook progestagenen werken sterker dan natuurlijk progesteron. De reden dat synthetische hormonen zo sterk werken is dat het de lever veel meer moeite kost om deze af te breken in vergelijking met lichaamseigen hormonen.

4. Verslechterde afbraak van oestrogenen door de lever

Wanneer je ongezond leeft en te weinig groenten eet (minimaal 300g per dag), vooral voor sterk bewerkte voeding kiest en teveel alcohol drinkt dan lijdt de afbraak van oestrogenen hier onder.

Teveel mannelijke hormonen?

Een veelvoorkomend probleem bij vrouwen in hun vruchtbare jaren is een overschot aan testosteron. Dit hangt vaak samen met polycysteus ovarium syndroom ofwel PCOS. Bij PCOS groeien er meerdere follikels tegelijk uit in plaats van een enkele met als gevolg een onregelmatige cyclus die soms zelfs helemaal uitblijft. Niet volledig uitgegroeide follikels zijn zichtbaar op een echo van de eierstok.

Pillen nemen na de overgang?

Natuurlijke vrouwelijke hormonen (bio-identieke) kan je kopen en innemen wanneer bepaalde hormoonwaarden te laag zijn (rondom menopauze) zodat deze waarden verhogen en meer in balans zijn. Dit mag je alleen doen onder begeleiding van een deskundige/specialist.(1)

Herstel je hormonen en kom in balans!

Hoe kan jij op een gezonde manier je vrouwelijke hormonen weer in balans brengen? Lees de blog over de hormoonfactor leefstijl maar eens en wellicht ben jij er bij geholpen!

Specialist vrouwelijke hormonen

Prof. Dr. Fauser (specialist vrouwenkliniek) schreef dit mooie voorwoord in het boek Hormoonbalans voor vrouwen:

“Hormonen zijn stoffen die specifieke cellen in het lichaam aanmaken, via de bloedbaan worden getransporteerd en invloed hebben op cellen elders in het lichaam. Hormonen spelen een belangrijke rol in vele fasen van het leven van vrouwen én mannen. Het is goed te weten dat vrouwen ook mannelijke hormonen hebben en anders­om. Naast geslachthormonen bestaan er nog vele andere hormoonsyste­men zoals bijvoorbeeld schildklier- en bijnierhormonen, en hormoon gerelateerde ziektes zoals diabetes en auto-immuunziekten. Ook hier is sprake van duidelijke geslachtsverschillen.

Hormonen hebben grote invloed op het leven van de vrouw. Dat kan variëren van klachten die samengaan met hormoonveranderingen tijdens de menstruele cyclus, algemene ziektes die beïnvloed worden door hormoonveranderingen, veranderende hormoonspiegels bij vrouwen met een stoornis in de werking van de eierstok, veranderingen vanwege het gebruik van hormonale anticonceptie, hormoonveranderingen tijdens zwangerschap en borstvoeding, de invloed van hormonen op het ontstaan van borstkanker en tot slot de plotselinge vermindering in de productie van het vrouwelijke hormoon na de overgang en de daarmee gepaard gaande klachten en lange termijn gezondheidsconsequenties. Als vrouwen binnenkort honderd gaan worden – en dat wordt vaak beweerd – dan zal de helft van hun leven zonder vrouwelijk hormoon zijn. Veel van deze onderwerpen krijgen onvoldoende aandacht en wij weten er vaak weinig van.

Er is geen vrouw op de wereld die niet ergens in haar leven geconfronteerd wordt met klachten of problemen die samenhangen met hormonen. Wat een uitstekend idee van de auteurs van dit boek om deze complexe materie op een toegankelijke maar medisch verantwoorde manier op een rijtje te zetten.

Hormonen zijn overal en hormonen bepalen – in vele opzichten – het leven van de vrouw. Een beter begrip van wat er speelt gaat zeker helpen bij acceptatie van ongemak. Het is goed om te weten dat u er soms zelf ook wat aan kunt doen, en dat in andere gevallen behandeling zinvol is. Het is de auteurs van het boek ‘Hormoonbalans voor vrouwen’ uitstekend gelukt om een leesbaar boek te schrijven en zij zullen de Nederlandse vrouw hiermee een grote dienst bewijzen.”