Wat is lipoedeem?

Lipoedeem is een vervelende klacht waarbij de oorzaak lastig te achterhalen is en de behandeling geen garantie voor succes heeft.

Wat is lipoedeem?

De betekenis van lipoedeem is oedeem van vetweefsel of vetzwelling die vooral bij vrouwen voorkomt. Het wordt ook wel een  vetsyndroom genoemd en is deels een erfelijke (familiair) chronische ziekte.

Een syndroom is een verzameling symptomen, waarvan het onderliggende oorzakelijke mechanisme niet helemaal duidelijk is en vaak multifactorieel. In het geval van lipoedeem is er meestal een stapeling van vet en een verslechtering van de vochtafvoer via de lymfe.

Dit kan tot allerlei klachten leiden, waarvan de ernst afhankelijk is van de gradatie van lipoedeem. Lipoedeem is (vaak pijnlijk) oedeem dat symmetrisch voorkomt op de heupen, bovenbenen en knie(ën). Soms komt het ook voor op de armen, enkels, heupen, kuiten en zelfs de lippen. Dit, terwijl buik, handen, borsten, gezicht en voeten minder vaak worden aangedaan. Meestal krijg je het lipoedeem dat er al zit zeer moeilijk weg door afvallen en verminderen van de calorie inname.

Lipoedeem kent 3 gradaties:

• Stadium 1: In deze fase is de huid nog zacht en lijkt erg op cellulite (sinaasappelhuid)
• Stadium 2: In dit stadium wordt de huid harder en er ontstaan meer oneffenheden
• Stadium 3: De vetstapeling wordt duidelijk zichtbaar en vooral op de benen

Wat is het verschil tussen lipoedeem en lymfoedeem?

Lymfoedeem is een probleem dat te maken heeft met het afvoeren van lymfevocht. Lipoedeem komt vaak gepaard voor met lymfoedeem, maar lymfoedeem kan ook voorkomen bij mensen die geen lipoedeem hebben. Opvallend is dat lymfoedeem niet op beide benen aanwezig hoeft te zijn, terwijl dit bij lipoedeem wel zo is (symmetrisch). Lymfoedeem komt ook bij mannen voor, terwijl lipoedeem bij mannen zeer zeldzaam is.

Bron: Oedeemwijzer

Wat is het verschil tussen lipoedeem, cellulite en cellulitis?

Zeker in het beginstadium is het best lastig om lipoedeem en cellulite te onderscheiden. Cellulite is de welbekende sinaasappelhuid die een beetje op beginnende lipoedeem kan lijken, maar de hevige pijn, blauwe plekken en ontstekingsklachten die bij lipoedeem voorkomen blijven uit. Cellulitis is een plaatselijke ontsteking (huidziekte) en de kans dat je dit krijgt is als je lipoedeem hebt groter. Cellulitis en cellulite worden vaak ten onrechte door elkaar gehaald.

Wat is de oorzaak?

Hoe je het krijgt hangt af van verschillende zaken. Factoren die mogelijk lipoedeem negatief kunnen beïnvloeden volgens de laatste inzichten:

• Aankomen
• Darmproblemen
• Hormonale disbalansen
• Te weinig beweging
• Veel staan

Wat is de rol van het immuunsysteem bij lipoedeem?

Bij lipoedeem is het immuunsysteem zeer actief vanwege de verhoogde ontstekingsactiviteit in het weefsel. De vraag is echter of deze ontstekingen een gevolg zijn van lipoedeem of de oorzaak. Praktijkervaring leert dat voedingspatronen die de ontstekingsactiviteit in het lichaam verlagen zoals oerdieet (Paleo) en Hormoonfactor de klachten wat kan verminderen. In de wetenschap zijn er wel effecten gezien bij zeer koolhydraatarme en zelfs ketogeen diëten, terwijl dit niet geldt voor alle caloriebeperkte diëten (1). Ketogene diëten zijn voor veel mensen ontsteking verlagend dus wellicht maakt dit een oorzakelijk verband met ontstekingen aannemelijk.

Wat is de rol van hormonen bij lipoedeem?

Ook bij hormonen is het lastig te onderscheiden of er een oorzakelijk verband is met lipoedeem of dat de klachten er alleen door kunnen worden verergerd. Zo is er vaak sprake van een vertraagde schildklier (hypothyreoïdie). Dit is ongunstig voor de doorbloeding van de benen en de vetstofwisseling. Daarnaast is oestrogeen vaak relatief aan de hoge kant, wat er voor zorgt dat vet relatief nog meer op de benen terecht komt (vrouwelijke vormen). Veel vrouwen hebben ook insulineresistentie.

Download online hormoontest

Aan welke symptomen kun je het herkennen?

• Pijnlijk bij aanraking
• Plaatselijke vetopslag, met name op de benen
• Snel blauwe plekken krijgen
• Slechte doorbloeding en vochtafvoer
• Verhoogde ontstekingsactiviteit

Lees hier meer over: lipoedeem herkennen

Hoe kan je het behandelen?

Officieel is er op het gebied van voeding en leefstijl nog geen richtlijn. Als we het over de hormonale balans en lipoedeem hebben is het belangrijk om een goede schildklierwerking en omzetting naar actief schildklierhormoon te hebben (zie blog trage schildklier). Daarnaast is het ook aan te raden bij teveel oestrogeen hier actie te ondernemen (zie blog oestrogeendominantie) en insulineresistentie te voorkomen of verhelpen (zie blog insulineresistentie).

Ook is het van belang de ontstekingsactiviteit in je lichaam te verlagen om klachten te verminderen (zie blog ontstekingen).(2)

• Lees hier meer over: Lipoedeem behandeling
• Lees hier meer over: Lipoedeem dieet

Aangezien er nog zo weinig bekend is over het onderwerp komt een groot deel van deze kennis uit ervaringen van mijn cliënten, maar ook van gesprekken met artsen op diverse seminars. Met name de invloed van hormonen op het ontstaan of verergeren van lipoedeem is nog vrij weinig onderzocht, maar dat ze een rol spelen dat wordt steeds duidelijker. Daar soms mensen met lipoedeem ten onrechte als ‘gewoon dik’ worden bestempeld, is zeer belangrijk de juiste informatie te delen.