7 hormoonklieren
Auteur: Ir. Ralph Moorman | Reacties:
Wat zijn de 7 hormoonklieren in het menselijk lichaam? Over de hypothalamus, hypofyse, schildklier, bijnieren, geslachtsklieren, alvleesklier en pijnappelklier.
Wat zijn hormoonklieren?
Dit zijn klieren (organen die stoffen produceren of transporteren) die hormonen aan het bloed afgeven. Een hormoonklier heeft ten opzichte van een ‘gewone’ klier geen afvoerbuis. Vandaar dat de hormonen in het bloed terechtkomen in plaats van buiten het lichaam.
Voorbeelden van hormonen
Er zijn veel verschillende hormonen waarvan een aantal dominant zijn. Dit zijn de 25 meest dominante hormonen op een rij: Adrenaline, Aldosteron, Cortisol, DHEA, FSH, Geslachtshormoon, Ghreline, Groeihormoon, HCG, Insuline, Leptine, LH, Melatonine, Noradrenaline, Oestrogeen, Oxytocine, Pregnenolone, Progesteron, Prolactine, Schildklierhormoon, Serotonine, Testosteron, TSH, T3, T4.
Wat is de functie van hormoonklieren?
Het menselijk lichaam bestaat uit allerlei cellen en organen. Om goed te functioneren moeten deze cellen goed met elkaar communiceren. Deze communicatie vindt op allerlei manieren plaats.
Zo is er het perifere en centrale zenuwstelsel dat supersnel signalen doorgeeft met neurotransmitters zoals acetylcholine en elektrische signalen. Daarnaast is er het hormoonstelsel of endocrien systeem. Dit is een veel langzamer systeem waarbij boodschapperstoffen (hormonen) voornamelijk via het bloed vervoerd worden.(1)
Welke hormoonklieren zijn er?
Twee dominante hormoonklieren in de hersenen zijn de hypothalamus en de hypofyse. Je zou de hypothalamus de dirigent kunnen noemen en de hypofyse de eerste viool. Samen sturen zij een zeer belangrijk deel van het hormonale orkest aan waarbij de instrumenten weer andere klieren zijn. De hormoonklieren in het menselijk lichaam zijn weergegeven in dit figuur:
De 7 belangrijkste hormonale klieren op een rij:(1)
1. Hypothalamus
De hypothalamus is de dirigent van het hormonale systeem waar de belangrijkste koppeling plaatsvindt van het zenuwstelsel en het hormoonstelsel. Signalen uit allerlei zintuigen komen bij elkaar in de hersenen. Vervolgens wordt bepaald of het hormonale systeem gestimuleerd moet worden of juist geremd.
Belangrijke hersengebieden in het hoofd die dit bepalen zijn de amygdala en de hippocampus. Als het hormonale systeem in werking gezet wordt dan stuurt de hypothalamus op zijn beurt de hypofyse aan die weer met veel meer hormoonklieren in contact staat. Ook kan de hypothalamus in een noodsituatie supersnel via het ruggenmerg de aanmaak van adrenaline in het bijniermerg in gang zetten om te vechten of te vluchten bijvoorbeeld.
->Meer info: Hypothalamus: betekenis, functie en aandoeningen.
2. Hypofyse
De hypofyse is de eerste viool van het hormonale orkest. Net als bij de hypothalamus komen hier allerlei signalen binnen uit het zenuwstelsel. Daarnaast krijgt de hypofyse ook hormonale opdrachten van de hypothalamus.
De hypofyse maakt hormonen die direct een werking hebben. Doel: homeostase herstellen of andere hormoonklieren aan het werk zetten. Zo staat de hypofyse in verbinding met de bijnier, de schildklier en de geslachtsklieren, die op hun beurt weer andere hormonen aan maken.
->Meer info: Hypofyse: betekenis, functie en aandoeningen.
3. Schildklier
De schildklier (met daaromheen liggend de bijschildklieren) is een vlindervormige klier die als belangrijk doel heeft om de stofwisseling in gang te zetten. Het schildklierhormoon (door de schildklier aangemaakt) is echter inactief. De lever en andere lichaamscellen zetten dit om tot een actief hormoon. Een goed stofwisselingsniveau is cruciaal voor bijna alle lichaamsfuncties.
->Meer info: Schildklier: klachten & symptomen.
-> Meer info: Bijschildklieren: functie, klachten en verschil met de schildklier.
4. Bijnieren
De bijnieren zijn twee hele kleine hormoonklieren die uit twee belangrijke delen bestaan. Zo staat de binnenkant van de klier, het bijniermerg, via het ruggenmerg in contact met de hypothalamus om supersnel adrenaline (en noradrenaline) aan te kunnen maken in een noodsituatie. De buitenkant van de bijnier, de bijnierschors staat in contact met de hypofyse en kan een heel scala aan hormonen maken uit cholesterol (steroïdhormonen).
->Meer info: Bijnier: aandoeningen & symptomen.
5. Geslachtsklieren
Bij de geslachtsklieren is er onderscheid te maken tussen de man en de vrouw. Zo heeft de man teelballen (testes, testikels) die voor de aanmaak van mannelijke geslachtshormonen en zaadcellen zorgen. De vrouw heeft eierstokken (ovarium) die voor de aanmaak van vrouwelijke geslachtshormonen en eicellen zorgen. Bij de vrouw gebeurt deze aanmaak in de vorm van een maandelijkse cyclus.
->Meer info: Eierstokken: functie en symptomen.
->Meer info: Teelballen: functie & symptomen.
6. Alvleesklier
De alvleesklier (pancreas, eilandjes van Langerhans) is een hormoonklier die autonoom functioneert en niet onder directe controle staat van de hypofyse. Zo krijgen de Eilandjes van Langerhans (onderdeel alvleesklier) de hele dag informatie over de hoogte van de bloedsuikerspiegel. De alvleesklier kan hier op anticiperen door hormonen aan te maken die de bloedsuiker verlagen (aanmaak in beta-cellen) of juist verhogen (aanmaak in alfa-cellen).
De alvleesklier doet veel meer dan alleen het reguleren van de bloedsuiker en het aanmaken van hormonen. Het grootste deel van de alvleesklier bestaat uit cellen die verteringsenzymen maken. Dit om de afbraak van vetten, koolhydraten en eiwitten in de dunne darm mogelijk te maken. De meeste mensen kennen de alvleesklier vanwege de diabetes of suikerziekte epidemie.
->Meer info: Alvleesklier: betekenis, functie & klachten
7. Pijnappelklier
De pijnappelklier (epifyse) is een klier die reageert op licht en dag- en nachtritme.
->Meer info: Pijnappelklier: betekenis, functie en aandoeningen
Weetje: Hormoon is afgeleid van het woord “hormao” wat in beweging zetten betekent. Hormoonklieren produceren de hormonen. Weefsels kunnen dit trouwens ook doen en dat noemt men dan weefselhormonen.
Weetje: Homeostase is een evenwichtstoestand waar het lichaam naar streeft. Bij homeotaseverstoringen worden hormonen aangemaakt die vaak door een transporteiwit vervoerd worden naar de cel waar zij hun boodschap moeten afleveren. Het hormoon “herkent” deze cel aan de hormoon receptoren die op en/of in die cel zitten voor dat betreffende hormoon, zoals een postbode het juiste huisnummer vindt. Als het hormoon bij de receptor aankomt wordt de cel aan het werk gezet om de homeostase te herstellen.
Bekijk bovenstaande uitleg in deze gave YouTube video: Uitleg hormonen.
Deel de blog op:
Over de schrijver
Ir. Ralph Moorman is ingenieur levensmiddelentechnologie en specialist op het gebied van voeding en hormonen. Op de Wageningen Universiteit heeft hij veel geleerd over voeding en zich vervolgens verdiept in de relatie van voeding tot ons hormoonsysteem. Moorman zelf geeft leefstijladvies omtrent zijn vakgebied en werkt samen met endocrinologen en andere artsen om tot het beste resultaat te komen. Hij schreef 3 boeken over dit onderwerp en is daarnaast docent bij de opleiding Trainer Hormoonfactor.
Gratis hormoon test!
Download gratis het e-book "breng je hormonen in balans" (tevens aanmelding voor mijn nieuwsbrief)
Beste Ralph, mijn dochter is bijna 10 jaar. We hebben veel onderzoek met haar gehad omdat ze aan de onderkant van de groeicurve blijft. Proportioneel ziet ze er prima uit, maar ze voelt zich er niet lekker onder dat ze aan de kleine kant is. Alle onderzoeken hebben geen reden uitgewezen behalve een kleine afwijking in IGF1 aan vaders zijde. Zijn moeder was ook klein, maar haar vader zelf is lang dus is de conclusie dat Florentine niet in aanmerking komt voor groeihormonen. Op mijn vraag of het juist door de vrouwelijke lijn overgedragen kan worden vanuit zijn kant, geven… Lees verder »
Beste Bregje,
Dat voeding invloed heeft op de groei zie je vaak bij kinderen die geadopteerd zijn. Die zijn vaak groter dan hun biologische familie. Bij jullie is het de vraag wat er nodig is om bij deze mutatie de groei te stimuleren. Dat is vraag voor een specialist op dit gebied. Begin eens met de voeding aan te passen, volgens de Hormoonfactor. Stimuleer sporten.
M.vr.gr.
Gerda van Dijk