Over voedselovergevoeligheid, voedselintolerantie én voedselallergie

Voedselintolerantie, voedselallergie en andere voedselovergevoeligheden zijn qua betekenis (definitie) verschillend, maar worden vaak op één hoop gegooid en door elkaar gebruikt alsof ze hetzelfde betekenen.

Wat is een voedselintolerantie?

Een voedselintolerantie staat voor een verteringsprobleem waardoor een stof onvoldoende opgenomen wordt in het bloed.

Bacteriën in de dikke darm gaan hier vervolgens mee aan de haal waardoor je klachten krijgt zoals:

• Buikpijn (prikkelbaar darmsyndroom, buikkrampen)
• Diarree
• Hoofdpijn (migraine)
• Huidproblemen (eczeem, acne, rosacea, netelroos)
• Luchtwegproblemen (benauwd, hoesten, kortademig, niesen)
• Misselijkheid
• Opgeblazen gevoel
• Vermoeidheid
• Winderigheid (richting flatulentie: overmatige gasvorming)

Een voedselintolerantie kan komen door een tekort aan verteringsenzymen om de stof af te breken of door een tekort aan transporteiwitten in de darmen die voor een goede overdracht naar het bloed moeten zorgen. Zo ben je bijvoorbeeld lactose intolerant als je onvoldoende van het enzym lactase aan kunt maken. fructose intolerant als je onvoldoende fructose kunt opnemen vanuit de dunne darm door een tekort of afwijkingen aan het glut-5 transporteiwit. Ook kan er histamine intolerantie of intolerantie voor bepaalde e-nummers (additieven) voorkomen.

Vaak is er sprake van een drempelwaarde of tolerantiegrens waarboven de inname van de betreffende stof moet komen om merkbare klachten te geven. Deze limiet is bij iedereen anders. Een uitzondering hierop is Coeliakie (gluten-intolerantie). Dit is een auto-immuunziekte waarbij er een zeer lage drempelwaarde is van de inname van gluten waardoor sporen en kruisbesmetting soms al hevige klachten kunnen geven. Bij voedselintolerantie wordt vaak gebruik gemaakt van een eliminatiedieet. Ook het FODMAP-dieet dat bij prikkelbaar darmsyndroom gebruikt wordt is een eliminatiedieet.

Wat is een voedselallergie?

Bij een voedingsallergie is er een reactie van het immuunsysteem op een bepaalde stof (eiwitten) in een voedingsmiddel, terwijl dit eigenlijk voor onze afweer en veiligheid niet logisch en zelfs onterecht is.

Deze allergische reacties kunnen op allerlei manieren plaatsvinden bij personen die gevoelig zijn voor het betreffende allergeen. Als het lichaam antilichamen aanmaakt (IgE) tegen deze voedingsallergeen ontstaan er symptomen. Meestal ontstaan er problemen op het niveau van de:

• Huid (roodheid, jeuk)
• Luchtwegen (benauwdheid, hoesten, slijmvorming)
• Spijsverteringsstelsel (buikpijn)

Bekende voedselallergieën zijn kippenei-allergie, melkallergie (het eiwit caseïne), pinda-allergieën, soja-allergie en tarwe-allergie.

De Europese wetgeving heeft veertien stoffen als allergeen benoemd, die ook op de verpakking van een levensmiddel moeten staan, namelijk eieren, glutenbevattende granen (tarwe, rogge, spelt, haver), lupine, melk (inclusief lactose), mosterd, noten, pinda, schaaldieren, selderij, sesamzaad, sulfiet, soja, vis en weekdieren.

Er bestaan ook kruisallergieën waarbij er geen reactie is op het primaire allergeen, maar op een stof die er op lijkt. Dit kan gaan over voedselcomponenten, maar ook over niet voedsel gerelateerde kruisallergie zoals voor pollen bij hooikoorts (bijvoorbeeld nachtschade en graspollen).

Wat is een voedselovergevoeligheid?

Naast allergie en intoleranties bestaan er ook andere vormen van reacties van het immuunsysteem op voeding. Dit worden ook wel sensitiviteiten genoemd, zoals glutensensitiviteit of immuunreacties waarbij de antistof IgG ontstaat.

IgG reacties ontstaan vaak wanneer de darmwand niet optimaal functioneert door een verhoogde doorlaatbaarheid. Dit wordt ook wel hyperpermeabele darm of ‘lekkende darm syndroom’ genoemd. Door de te grote doorlaatbaarheid komen er te grote deeltjes in het bloed terecht waar het immuunsysteem op reageert. In dat geval kunnen dat stoffen zijn die afkomstig zijn van de meest uiteenlopende voedingsbronnen.

Lekkende darm

De oorzaak van de verhoogde doorlaatbaarheid van de darm ligt echter vaak ergens anders. Hyperpermeabele darm wordt steeds vaker meegenomen in onderzoek naar auto-immuunziekten en andere immuniteitsproblemen, zoals:

• Alopecia areata
• Colitis ulcerosa
• Endometriose
• Jicht
• Lichen planes
• Lipoedeem
• Lupus
• Multiple sclerose
• Psoriasis
• Reuma
• Schildklierproblemen zoals Hashimoto en Graves
• Spierziekten
• Vitiligo
• Ziekte van Crohn
• En vele anderen

Daarnaast kunnen bij een ‘lekkende darm’ (leaky gut) ook meer stoffen in het bloed terecht komen die het zenuwstelsel en de hersenen kunnen verstoren. Deze morfineachtige stofjes worden ook wel exorfinen genoemd en kunnen mogelijk mentale problemen zoals ADHD, autisme, dyslexie en depressie verergeren.

Oorzaken toename in huidige maatschappij

De exacte redenen van het steeds vaker voorkomen van voedselovergevoeligheden en allergieën zijn niet wetenschappelijk uitgezocht, maar het is geen rocketscience te concluderen dat de huidige voeding en leefstijl hier een aandeel in zal hebben. Zo eten en leven we totaal anders dan we van nature gedaan hebben, waardoor ons immuunsysteem het zwaar te verduren heeft. De kans dat een overbelast immuunsysteem fouten maakt zal waarschijnlijk groter zijn.

Meer over het immuunsysteem en de invloed van leefstijlfactoren zoals overgewicht, suiker (diabetes) en chronische stress lees je in mijn blog over ‘weerstand verhogen’.

Overzicht veel voorkomende soorten

Veel voorkomende voedselintoleranties, voedingsallergieën en overgevoeligheden waar ik met de hormoonfactor rekening houd betreffen: gluten, lactose en caseïne. In onderstaande blogs lees je meer over wat de huisarts / specialist doet qua medicijnen, bloedtesten e.a. behandelingen in het ziekenhuis. Maar ook wat je zelf kunt doen met leefstijl (voeding, ontspanning, beweging).

1. Uitleg over tarwe-allergie, glutenintolerantie (Coeliakie), glutensensitiviteit (gluten overgevoeligheid) en FODMAPs / fructanen / exorfinen lees je hier: https://www.dehormoonfactor.nl/glutenallergie
2. Meer over lactose-intolerantie, lactose-maladsorptie, caseïne-intolerantie, koemelkallergie en exorfinen lees je hier: https://www.dehormoonfactor.nl/koemelkvrij
3. Informatie over histamine intolerantie en antihistamine lees je hier: https://www.dehormoonfactor.nl/histamine-intolerantie

Ir. Ralph Moorman