Hormonen in balans
Auteur: Ir. Ralph Moorman
Zijn jouw hormonen uit balans? Dit zijn de 8 belangrijkste ‘klachten’ die jouw hormonen uit evenwicht kunnen brengen.
Waarom zijn jouw hormonen uit balans?
Het is handig om te weten waar de zwakke punten in jouw hormonale systeem zitten, zodat je jouw lichaam kunt helpen met specifieke maatregelen om je hormoonklieren weer optimaal te laten functioneren.
De 8 belangrijkste ‘klachten’ die voor een hormonale disbalans zorgen:
- Jouw cellen worden ‘doof’ voor hormonen
- De hormonen remmen het basaalmetabolisme
- Je krijgt minder hormonen in de actieve vorm
- De hormoonproductie gaat omlaag
- De hormonen raken onderling uit balans
- Jouw lever werkt niet goed
- Er wordt te veel testosteron in oestrogeen omgezet
- Er kunnen niet-lichaamseigen stoffen in het lichaam terecht komen die zich gedragen als hormonen
Hoe krijg je jouw hormonen in balans?
Met een gezonde leefstijl kan je, door een aantal simpele aanpassingen, zowel jouw mannelijke als vrouwelijke hormonen in balans te brengen zodat jij weer vertrouwd met je eigen lichaam bent.
De grootste uitdaging ligt vaak in de combinatie tussen de leefstijlvlakken stress, voeding en beweging. Vandaar dat ik je op alle drie de vlakken mijn belangrijkste tip geef waarmee je direct aan de slag kunt. Ik hoop dat je na één maand al resultaat merkt zodat dat je motivatie geeft om door te gaan met het herstellen van disbalansen en het het oplossen van jouw klachten.
Download ons gratis e-book waar je aan de hand van het afvinken van symptomen kunt testen welke disbalans jij hebt. Daarnaast staat dit e-book vol met lekkere recepten, als boost voor je hormoonhuishouding!
1: Eet veel verse en onbewerkte natuurproducten
Dus we gaan de supermarkt binnen en dan…
De supermarkt is een oord vol valstrikken. Overal schreeuwen producten om de aandacht met gezondheidsclaims die niet kloppen. Zo zie je er artikelen met het keurmerk ‘Verantwoorde voeding’ terwijl ze gewoon slecht voor jouw gezondheid zijn. Sommige lightproducten krijgen bijvoorbeeld een keurmerk vanwege calorieverlaging, hoewel ze juist meer suiker en koolhydraten bevatten dan het originele product. Neem de normale pindakaas en de lightversie: de lightversie bevat minder vet en calorieën maar meer dan driemaal zoveel koolhydraten!
Om het niet al te deprimerend te maken, gaan we dus naar de groenteafdeling. Dit is één van de weinige plekken in de supermarkt waar nog echte, gezonde voeding te vinden is waardoor je hormonen in balans komen: verse groente en fruit zoals appels (mits ze niet gezoet zijn), bloemkolen, wortels… Kortom, eten waar niets aan ‘verbeterd’ en ‘verrijkt’ is door de laboranten van de voedingsindustrie.
Voorbeeld
De beste voeding voor je hormonen bestaat voor een groot deel uit onbewerkte natuurproducten, verstoort de bloedsuiker niet te snel en is gevarieerd. Daarnaast is het niet alleen van belang wat je eet, maar ook wat je lichaam met deze voeding doet. Je lichaam moet het goed kunnen verteren, opnemen en verdragen. Juist op deze aspecten gaat het vaak mis. Dit is uiteraard per persoon verschillend, maar wat opvallend vaak voorkomt is dat gluten en zuivel niet optimaal verwerkt worden. Dit kan voor allerlei klachten zorgen en de hormonen uit balans brengen.
2: Verminder stress en doe vooral dingen die je energie geven
De factor stress ziet men ontzettend vaak over het hoofd. Vaak hoor je: “Stress overkomt je en daar kun je niks aan doen.” Dit is absoluut niet het geval. Je kunt de wind niet veranderen, maar wel de stand van de zeilen. Als stress minder wordt en positiever van aard, zijn je hormonen je ontzettend dankbaar.
Stress is mede een oorzaak van insulineresistentie en suikerziekte, aandoeningen die vaak gepaard gaan met overgewicht. Bij langdurige chronische stress zorgt de permanent verhoogde cortisolproductie ervoor dat receptoren voor cortisol in de lichaamscellen ongevoeliger worden. In reactie hierop maak je nóg meer cortisol aan, waardoor de receptoren nog ongevoeliger worden. Zo beland je in een vicieuze cirkel, waarbij er steeds meer cortisol in je bloed circuleert terwijl jouw cellen daar steeds minder efficiënt op reageren.
De bijnieren (twee orgaantjes die op de nieren liggen) produceren cortisol. Als deze orgaantjes jaar in jaar uit overuren moeten draaien, raken ze uitgeput. In het ergste geval volgt er een burnout, waarbij de bijnieren ‘op’ raken en niet meer goed anticiperen op stress- en ontstekingsprikkels. En hoewel een teveel aan cortisol schadelijk is, is een tekort dat ook. Je hebt het stresshormoon namelijk nodig om stress te kunnen verwerken. Het stresshormoon beschermt jou bovendien tegen ontstekingen.
Voorbeeld
Als jouw bijnieren door overbelasting uitgeput raken, kun je niet meer goed tegen stress en krijg je last van allerlei kwalen en ziektes. Je kent vast wel mensen uit jouw omgeving die vijftien jaar keihard konden werken, energiek en onkwetsbaar leken, maar plotseling een burnout kregen en van de ene kwaal in de andere terecht kwamen. Het kan vele stressvolle jaren duren voordat de bijnieren oververmoeid raken, maar als je eenmaal zover bent, is het erg lastig je hormonen in balans te krijgen. Dus ontspan zoveel mogelijk.
3: Train als een bodybuilder
De afgelopen jaren heb ik veel klanten gehad die allemaal met hetzelfde doel naar het fitnesscentrum gingen: zoveel mogelijk calorieën verbranden. Hoeveel mensen kijken niet vol verwachting naar het schermpje van hun cardiotoestel waarop het aantal verbruikte calorieën wordt weergegeven. Sporten met als doel calorieën verbranden is echter een nutteloze bezigheid. Waarom?
- In de eerste plaats verbrandt je tijdens een lange, zware cardiosessie te weinig om echt af te vallen.
- Ten tweede verbrandt je niet alleen vet maar ook spieren.
- Ten derde verstoor je de hormonen die jou juist slank moeten houden (resultaat: je hormonen zijn uit balans!).
Als ik dit tegen mijn klanten zeg, kijken ze me vol ongeloof aan. Het druist immers regelrecht in tegen alles wat ons over sporten is geleerd.
De beste manier om te trainen voor je hormonen is korte en intensieve krachttraining. Hiermee boost je de verjongende en spieropbouwende hormonen testosteron en groeihormoon, terwijl het afbrekende en verouderende stresshormoon cortisol binnen de perken blijft. Het meest effect op je hormonen heeft het trainen van de grootste spiergroepen, namelijk benen, borst en rug. Spiergroei vindt met name plaats bij setjes van tussen de 6 en 12 herhalingen. Als je van plan bent 10 herhalingen te maken, moet het gewicht zo zwaar zijn dat de elfde herhaling niet meer mogelijk is. Dit noemt men ook wel “overload” en alleen dan krijg je het resultaat dat je wil. Extra spiermassa verhoogt het energiegebruik van het lichaam dag en nacht en dit maakt afvallen makkelijker.
Voorbeeld
Om mijn punt te verduidelijken, haal ik het fenomeen ‘ultralopen’ erbij. Dit is een extreem zware sport waarbij men enorme afstanden aflegt, soms zelfs 200 kilometer. Als je denkt dat calorieverslindende ultralopers per definitie ultradun zijn, heb je het mis. Veel ultralopers hebben een buikje! Bovendien hebben ze weinig spieren in hun romp en armen. Dat komt doordat deze hardlopers zeer lage testosteron- en groeihormoonspiegels in het bloed hebben, terwijl deze hormonen juist zo belangrijk voor spieropbouw en vetverbranding zijn. Daarnaast hebben ze erg veel van het stresshormoon cortisol in hun bloed. Cortisol breekt spiermassa af en stimuleert vetaanwas – vooral in de buik.
Oké, dat 200 kilometer achter elkaar hardlopen de gezondheid meer kwaad dan goed doet, is misschien niet zo verwonderlijk. Maar de hormoonverstorende effecten beginnen al als je een uurtje pittig aan het sporten bent. Na ongeveer een half uur trainen beginnen de suikervoorraden in het bloed, de spieren en de lever te dalen. Het lichaam reageert dan met het aanmaken van cortisol. Cortisol vult vervolgens het suikertekort aan door spiereiwit in suiker om te zetten. Na een uur fanatiek trainen begint bovendien de productie van testosteron en groeihormoon te dalen. Het is daarom ook niet verstandig om trainingen van een paar uur te doen, want je breekt dan meer spieren af dan je opbouwt.
Extra: Welke supplementen kunnen helpen?
Een verstoorde hormoonbalans kan je naast leefstijlaanpassingen aanpakken met de juiste supplementen. Voeding en leefstijl is de basis, een supplement kan de kers op de taart zijn soms. Collega Juglen Zwaan heeft een interessante blog geschreven over wanneer vitamine D, omega 3 én andere bekende maar ook minder bekende voedingssupplementen van pas kunnen komen.
Mocht er vermoeden zijn van een medisch (hormonaal) probleem, ga dan naar de huisarts, laat een bloedtest afnemen, en een plan van aanpak maken met betrekking tot de juiste behandeling. De arts moet soms medicijnen voorschrijven. Dit kan voor medische problemen zoals een schildklier afwijking, maar ook als het gaat om anticonceptie (de pil) of om overgangsklachten te verminderen (bio-identieke hormoontherapie). Als je medicatie gebruikt dan kan de hormoonfactor voeding en leefstijl nog steeds complementair ingezet worden om het beste resultaten te behalen.
Succes met het in balans brengen van je hormonen! Mocht je het handig vinden om er een boek naast te houden dan raad ik je deze boeken aan:
- Voor de man: De testofactor
- Voor de vrouw: Hormoonbalans voor vrouwen
- Voor beide: De hormoonfactor (inclusief hormoonbalansdieet)
Over de schrijver
Ir. Ralph Moorman is ingenieur levensmiddelentechnologie en specialist op het gebied van voeding en hormonen. Op de Wageningen Universiteit heeft hij veel geleerd over voeding en zich vervolgens verdiept in de relatie van voeding tot ons hormoonsysteem. Moorman zelf geeft leefstijladvies omtrent zijn vakgebied en werkt samen met endocrinologen en andere artsen om tot het beste resultaat te komen. Hij schreef 3 boeken over dit onderwerp en is daarnaast docent bij de opleiding Trainer Hormoonfactor.
Gratis e-book!
Maar liefst 69 pagina's: + hormoon test + 18 lekkere recepten + 10 gezonde dagschema's (tevens aanmelding voor mijn nieuwsbrief).
