Wat doet het stresssysteem?

Wat is het stresssysteem? Dit is een systeem in het menselijk lichaam dat spanning waarneemt. Ook wel samen genoemd met de HPA-as, het autonome zenuwstelsel en ontstekingsreacties binnen ons immuunsysteem.

Ontspanning

De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het nemen van voldoende rust. In de huidige 24-uursmaatschappij is ontspanning een uitzonderlijk goed geworden. We zijn nu eenmaal druk met werken, sporten, sociale evenementen en dagelijkse verplichtingen. Daarnaast zijn we altijd online en worden de hele dag door gevoed met allerlei informatie die ons toch nog ietwat primitieve holbewonerbrein maar moeilijk kan verteren. Drukke dagen en veel impulsen door een overvloed aan informatie brengen behoorlijk wat stress met zich mee.

Stress regelrecht effect op anders stelsels

Stress heeft een negatief effect op elk lichamelijk systeem. Wil je optimaal functioneren dan moet je voldoende rust nemen om de piekmomenten in de week enigszins in balans te brengen. Maar ook om gezond te blijven!

Hart- en vaatstelsel

In de periode na de Tweede Wereldoorlog gingen vrouwen massaal aan het werk. Er waren veel mannen gesneuveld, dus die extra handjes kwamen goed van pas. Eind jaren ‘60 kreeg het feminisme steeds meer voet aan de grond en vrouwen maten zichzelf eenzelfde leefstijl aan als de heren. Dat betekende dat zij, naast zorgen voor het gezin, aan het werk gingen om de kost te verdienen. Geen kwalijke zaak, maar opmerkelijk is wel dat de hart- en vaataandoeningen onder vrouwen vanaf het ogenblik dat de druk werd opgevoerd ook zienderogen toenam. Stress heeft dan ook een regelrecht effect op het hart- en vaatstelsel. Het legt druk op kransslagaders en kan zelfs resulteren in syndroom X.

Immuunsysteem

Ook het immuunsysteem gedijt slecht onder stress. De darmwand wordt door stress beter doorlaatbaar, waardoor brokken eiwitten niet goed meer uit de bloedbaan worden gezuiverd en zo het afweermechanisme op de proef stellen.

Spijsverteringsstelsel

Stress heeft grote invloed op het gehele spijsverteringsstelsel. Je metabolisme kan flink leiden onder die grote dosis adrenaline die continu door je lichaam stroomt. Teveel stress en te weinig rust wordt zelfs regelrecht gelinkt aan diabetes type 2.

Huidsysteem

Dan de huid; slaap je tekort dan heeft de huid niet voldoende tijd om regenererende processen uit te voeren. Dat betekent dat de celvernieuwing in het geding komt. De huid kan zich minder goed herstellen en vochtreserves worden onvoldoende aangevuld. Mensen die veel stress ervaren, hebben meer onzuiverheden op hun gezicht. Bovendien ontwikkel je vaak van die charmante zakjes of kringen onder de ogen als gevolg van slaaptekorten.

Hormoonsysteem

Verder raakt ook de hormoonbalans verstoord door die continue aanmaak van de stresshormonen cortisol en adrenaline. Die hoge mate van stresshormonen leiden tot slaapproblemen, overgewicht en lichamelijke uitputting.

Cold en hot cognition

Tot slot en misschien nog wel het eenvoudigst merkbaar; onvoldoende rust en een hoog stresslevel zijn allesbehalve prettig voor de bovenkamer. Burn-outklachten komen steeds vaker voor. Bijna een op de zes werknemers voelt zich emotioneel uitgeput en leeg. Als je zelf een slechte nacht hebt, zul je ongetwijfeld ook merken dat je emotioneel wat minder flexibel bent. Alles is je al snel teveel. Dat komt doordat onvoldoende rust een direct effect heeft op je brein.

• Cold cognition: te weinig slaap beïnvloedt de logica en het rationeel denken. Hierdoor kun je je moeilijker concentreren, minder gemakkelijk kennis tot je nemen, minder goed dingen onthouden, je bent minder creatief en bovendien heb je problemen met rationeel denken
• Hot cognition: door oververmoeidheid kun je bovendien gevoelig raken voor de invloed van emotie. Dat heeft effect op je humeur, je emotionele prikkelbaarheid, maar bijvoorbeeld ook voor jouw leiderschapsskills.

Natuurlijk kan het geen kwaad om jouw interne voorraadje cortisol en adrenaline even aan te spreken voor een kortdurende prestatie. Je hebt bijvoorbeeld een deadline, een examen of een wedstrijd. Dan komen deze stresshormonen uiterst goed van pas. Je bent dan bijvoorbeeld alert en assertiever. Maar een continue hoge druk om te presteren, zorgt er juist voor dat je op de lange termijn minder goed gaat presteren. Dus wanneer de stresshormonen lange tijd in je lijf aanwezig zijn, werkt het effect van deze hormonen averechts. Ook omdat je nachtrust lijdt onder die overdaad aan prikkels. Met als gevolg: plafonddienst.

Wil je veel meer weten over het stresssysteem en alle andere systemen in het menselijk lichaam? Lees dan het gave boek Gezond van kop tot teen. Dr. Rogier Hoenders leverde zijn bijdrage aan dit hoofdstuk.