Lactose intolerantie

Wanneer je lactose intolerantie hebt kan je een test doen en bepaalde producten die lactose bevatten beter laten staan.

Wat is lactose intolerantie?

Als je lactose intolerantie (lactose verteringsprobleem) hebt dan kun je de melksuiker lactose niet goed verteren, omdat de darmwand te weinig van het enzym lactase kan aanmaken om voor een goede vertering. Dit noem je ook wel lactase deficiëntief, lactase tekort of lactose maladsorptie. De oorzaak is dus een niet-allergische reactie. Lactose is daarnaast één van de FODMAPs.

Is lactose intolerantie erfelijk?

De aangeboren variant van lactose-intolerantie, congenitale lactose-intolerantie, is een erfelijke vorm. (3) Daarnaast is je land van herkomst vaak ook van invloed op de hoeveelheid lactase die je kunt aanmaken. Zo is de kans op lactose-intolerantie verhoogd als je uit Afrika, Zuid- Amerika, Zuid-Europa of Azië komt.

Wat is lactose maladsorptie?

Dit is wanneer het lichaam lactose slecht opneemt doordat de vertering niet goed gaat. Dit probleem ontstaat meestal na de zuigelingenperiode. Als lactose niet goed verteerd kan worden, dan gaan bacteriën in de dikke darm, de darmflora dus, de lactose afbreken (vergisten). Dit kan voor allerlei klachten zorgen.

Hoe hevig de klachten zijn en hoeveel lactose je moet binnen krijgen voordat klachten ontstaan is afhankelijk van de hoeveelheid lactase die het lichaam kan aanmaken. In gefermenteerde zuivelproducten zoals karnemelk, yoghurt en kwark is een deel van de lactose door bacteriën omgezet in melkzuur.

Verschil tussen caseïne- en lactose intolerantie

Er bestaat behoorlijk wat verwarring op het gebied van overgevoeligheid voor melk. Intolerantie voor de melksuiker lactose of zuivel intolerantie  is de bekendste, maar er zijn ook overgevoeligheidsreacties op een eiwit in melkproducten, namelijk caseïne. Dit kan koemelkallergie zijn, maar er zijn ook mensen die geen koemelkallergie hebben maar toch niet goed tegen caseïne kunnen. In lactose vrije melk of andere lactose arme zuivelproducten zit meestal wel caseïne.

Verschil bij baby’s en volwassenen

Lactose intolerantie bij een baby en kind

In de meeste gevallen van lactose-intolerantie kan het kind of zuigeling tot het 3^elevensjaar lactose verteren, maar daarna ontstaan de problemen wanneer de lactaseproductie gaat afnemen (primaire lactoseintolerantie). Deze afname in lactase aanmaak en dus lactose-intolerantie komt het meest voor bij mensen van Aziatische , Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse of Zuid-Europese komaf. (1) Er bestaat ook een veel zeldzamere aangeboren vorm van lactose intolerantie (congenitale lactose-intolerantie). In dat geval verdraag je ook geen moedermelk.

Lactose intolerantie op latere leeftijd

Lactose intolerantie ontstaat soms ook op latere leeftijd door beschadiging van de darmwand (waar lactase aangemaakt wordt). Dit komt vaak door ontstekingen, infecties of medische behandelingen en kan over gaan wanneer de darmwand zich herstelt. Dit noem je ook wel secundaire lactose-intolerantie.

Wat zijn de symptomen en klachten?

Je herkent deze intolerantie aan:

• Opgeblazen gevoel
• Diarree
• Misselijkheid (soms braken, overgeven)
• Winderigheid (scheten, flatulentie)
• Buikpijn
• Buikkrampen
• Jeuk en huiduitslag
• Slaapproblemen
• Vermoeidheid
• Heel soms verstopping (obstipatie, constipatie) (2)

Hoe test je lactose intolerantie?

Je kan de zelftest online doen: Online test

Als de huisarts lactose intolerantie vermoed, dan kan deze je doorverwijzen naar specialisten in het ziekenhuis. Er zijn meerdere diagnostische testen mogelijk:

1. Ademtest: Na het drinken van een lactose oplossing in het ziekenhuis kan waterstof (geproduceerd door de darmbacteriën in de dikke darm) gemeten worden in de adem. Als deze waarde verhoogd is, dan kan dit betekenen dat je lactose-intolerantie hebt.
2. Bloedtest (lactose tolerantietest): Na het drinken van een lactose oplossing in het ziekenhuis wordt de bloedsuiker gemeten. Als de bloedsuiker niet voldoende stijgt kan dit betekenen dat de lactose niet goed verteerd en opgenomen wordt.
3. Eliminatie- en provocatietest: De diëtist of specialist kan een eliminatiedieet voorschrijven.  Door over te stappen op een lactosevrij voedingspatroon kan gekeken worden of de klachten minder worden. Als dit zo blijkt te zijn kan vervolgens een provocatiedieet gedaan worden door kleine hoeveelheden lactose te herintroduceren en kijken of de klachten terug komen en bij welke dosis.

Welk advies geeft de arts?

De arts zal lactose-vrije of lactose-arme voeding adviseren, afhankelijk van de ernst van de intolerantie. Zo zal iemand met aangeboren lactose-intolerantie die vrijwel geen lactase maakt veel strenger moeten zijn dan iemand die nog wel wat lactase kan aanmaken.

Daarnaast zijn medicatie in de vorm van pillen en tabletten verkrijgbaar waar het enzym lactase in zit. Dit kan je van tevoren aan een melkproduct toevoegen of innemen wanneer je een drankje wil drinken waar wat lactose inzit. Melk en melkproducten zonder lactose zijn ook in de supermarkt te koop. Vaak is in de fabriek dan lactase toegevoegd.

Wat mag je niet eten?

Bij een lactosevrij eet- en drinkpatroon kan je deze producten beter even laten staan:

• Melk (volle, halfvolle, magere) van welk dier dan ook (koe, geit, schaap etc)
• Kaas
• Yoghurt
• Kwark
• Yoghurtdrankjes
• Vla, pudding, zuivelpap, mousse
• Kefir (van zuivel gemaakt)
• Slagroom
• Zure room
• Crème fraîche
• Eiwitpoeders (die niet lactosevrij zijn)
• Bewerkte producten waarin melk verwerkt is (check de verpakking)

Let op: Sommige medicijnen (geneesmiddelen) en vitaminepreparaten (supplementen) bevatten ook lactose

Wat mag je wel eten?

Wanneer je kleine hoeveelheden lactose kan verdragen raad ik je aan naar de diëtist of voedingsdeskundige te gaan voor advies. Wanneer je alle zuivel schrapt is het van belang dat er voeding voor terugkomt die voor het gemis in voedingswaarde compenseert (zie boek De hormoonfactor voor recepten). Er zijn allerlei plantaardige zuivelvervangers die er voor zorgen dat je zuivel minder mist in het dagelijks leven, maar besef dat de voedingswaarde zeker niet hetzelfde is.