Wat doet het ademhalingsstelsel?

Wat is het ademhalingsstelsel? Dit is een systeem in het menselijk lichaam dat zorgt voor het opnemen van zuurstof en het uitscheiden van koolstofdioxide. Het bestaat uit de mond, neus, luchtpijp en longen.

Ademhalen

We doen het in rust gemiddeld zo’n 12 tot 15 keer per minuut: ademhalen. Wanneer we ultiem ontspannen zijn, bijvoorbeeld wanneer we in diepe slaap verkeren, kan dat aantal zelfs dalen tot maar zes ademteugen per minuut. Omdat ons lijf in rust is, heeft het minder zuurstof nodig. Komen we in actie, dan verbruiken de ledematen grotere porties zuurstof en gaat de ademhaling flink omhoog.

Van essentieel belang

Gemiddeld halen we dan ook zo’n 20.000 keer per dag adem. Functioneren de longen optimaal, dan sta je waarschijnlijk niet stil bij de automatische voorziening van zuurstof die we elke ademteug inhaleren.

Zuurstof is een essentieel element waarmee we in leven kunnen blijven. De lucht die we inademen wordt door het ademhalingsstelsel vervoerd en in zeer geringe deeltjes afgegeven aan de bloedvaten, zodat elke vezel in ons lijf wordt voorzien van onmisbare zuurstof.

Het ademhalingsstelsel is daarnaast ook nog een effectieve afvalverwerker. Een groot deel van de afvalstoffen in ons lichaam wordt via het ademhalingsstelsel het lichaam uitgeblazen.

Ons ademhalingsstelsel bestaat niet alleen uit de longen, maar ook de neus, de mondholte, onze luchtpijp, de luchtpijpvertakkingen, de bronchiën en longblaasjes.

De neus

Het is het meest prominente zintuig in ons gezicht en daarom niet altijd even geliefd. Toch is de neus van groot belang voor het ademhalingsstelsel. Het is namelijk een van de twee toegangspoorten voor het doorlaten van zuurstof naar de rest van ons lichaam. Bij de ingang van de neus liggen de neusharen als poortwachters op de loer om grote schadelijke deeltjes uit de luchtstroom te filteren. Ook zorgt de neus dankzij de aanwezigheid van talloze kleine bloedvaatjes voor opwarming van koude lucht. Een aanval door ijzige kou op je longen gaat zodoende niet door.

De lucht gaat via de neusholte richting je neus-keelholte en de luchtpijp. De lucht passeert dan ook de buis van Eustachius, die direct in verbinding staat met je oren. Zo kan het dus zijn dat wanneer je je neus en mond dichthoudt en tegelijkertijd probeert uit te blazen, je oren dicht gaan zitten. Ook bij een verkoudheid kan de buis van Eustachius geïrriteerd raken, waardoor er druk op je oren ontstaat en die gaan dichtzitten.

Meestal klink je dan ook erg zwoel, omdat de neusholte een belangrijke klankbepaler is voor je stem. Wanneer de holte wordt afgedicht door een ophoping van snot, verandert de akoestiek en dus je stem. Het kan zelfs zo zijn dat de letters die je dan uitspreekt anders klinken. Iemand een zakdoekje?

Slijmvlies

Enfin, terug naar de neus. De buitenzijde van de neus heeft twee neusvleugels. Deze vleugeltjes kunnen door kleine spiertjes wijder uit gaan staan, wanneer je bijvoorbeeld eens diep zucht en een flinke hoeveelheid zuurstof wilt inhaleren. De twee neusgaten zijn de zogenoemde toegangspoorten die de lucht in de neus laten. Het neustussenschot scheidt de twee toegangswegen, waarna de lucht zich verzamelt in de neusholte. De neusholte is aan weerszijden voorzien van een bloedvaatjes en een laagje slijmvlies. Zij liggen erg oppervlakkig en kunnen onder invloed van kracht, neuspeuteren of plotselinge warmte- en kouverschillen, barsten.

Dan heb je dus een oppervlakkige bloedneus. Het slijmvlieslaag van de neus is een zelfreinigend mechanisme: stof, vuil en de meeste ziekteverwekkers worden door het slijmvlies en de trilhaartjes netjes afgevoerd. Meestal slik je het door; al kun je ingedroogd snot ook vanaf de buitenkant verwijderen (jep, met je vinger).

De slijmvlieslaag filtert zo’n 95% van stof, koolstof en bacteriën uit de ademteug.
In het slijmvlies liggen kleine trilhaartjes geplant. Zij bewerkstelligen een ritmische golfbeweging. Vuildeeltjes die in het slijmvlies terechtkomen worden via de trilhaartjes richting de keel vervoerd waarna we de troep doorslikken (Ulgh…). Ons maagzuur zorgt vervolgens voor de vernietiging van al die ongenode gasten.

Bovenin je neus bevindt zich het reuk slijmvlies, dat geurstoffen opvangt en er met een signaaltje aan de hersenen voor zorgt dat we die waarnemen als geur. Dat is een nuttige bijkomstigheid van onze ademhaling; het signaleren van luchtjes.

Bijzonder aan het reukslijmvlies is dat het direct met ons emotionele brein is verbonden. De interpretatie van geur kunnen we daarom niet manipuleren. Recent is er ook een verbinding tussen geur en geheugen ontdekt. Geuren kunnen in ons brein ook oude herinneringen tot leven wekken.

Wil je veel meer weten over het ademhalingssysteem en alle andere systemen in het menselijk lichaam? Lees dan het boek Gezond van kop tot teen. Dr. Wanda de Kanter leverde haar bijdrage aan dit hoofdstuk.